Avrasya Tüneli yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirilen projede, araç geçiş garantisi 3 yıl süreyle işleten şirkete verilirken, devlet tarafından ödenen miktar 470 milyon lira oldu. Buna göre verilen garanti ücretinin ödenebilmesi adına araç geçiş sayısının 2040 yılında tamamlanması bekleniyor.
Avrasya Tüneli para garantili proje
Yap-işlet-devret modelinin son zamanlarda sıklıkla kullanıldığı devlet bazlı projeler ücret garantisi vermeye devam ediyor. Hazine kasasına ait milyonlarca liranın dışarı çıkmasına neden olan projelerin başında ise Avrasya Tüneli geldi. Dolar kurunda son zamanlar yaşanan yükselişlere karşı proje için harcanan lira giderek artıyor.
Araç tek yön geçiş ücretleri her yıl yenilenmeye tabi tutulurken, özellikle 4.5 dolar, yüzde 8 KDV ve 10 yıl birikimli ABD enflasyon artışı sonucunda yeni rakamlar vatandaşa yük olarak dönmektedir. Konuya ilişkin değerli açıklamalarda bulunan İBB Belediye Meclis Üyesi ve İyi Parti Yerel Yönetim Başkan Danışmanı Dr. Suat Sarı’ya göre; dolar kurunda yaşanan artış kalıcı olursa otomobil geçiş ücretleri bu yıl içerisinde 40 TL’yi bulabilir. Sadece tek yöne gidişin 40 TL olduğu ve bunun geri dönüşünün aynı rakama denk geldiğini düşünürsek vatandaş bir gün içinde 80 TL’yi sadece yol için harcayacak.
Ayrıca 2020 yılı içerisinde devlet tarafından şirkete yapılacak olan ödemenin en az 400 milyon lira olması beklenmekte. Son 3 yılda Avrasya Tüneli için verilen araç geçiş sayısı garantisine dair 470 milyon lira ödendi.
Fatura giderek kabarıyor
Sözcü Gazetesi’nden İsmail Şahin’in oluşturmuş olduğu habere göre, 2016 yılında hizmete başlayan ve o zamanlar ücretin 15 lira olduğu tünelde kullanım giderek azalmakta. Yıllık 25 milyon 125 bin araç garantili projede yaşanan zamlar sonrasında devlet üzerindeki ekonomik baskı büyümektedir. Geçtiğimiz son üç yıla dönük, yani 2017, 2018 ve 2019 yılları için işleten şirkete araç geçiş garantisi verildi. Bu garanti kapsamında ise şirkete 470 milyon lira ödenmiştir. 2020’de dünyanın hiç beklemediği Covid-19 salgın hastalığı sonrası Türkiye ekonomisi yoğun bir şekilde olumsuzluğa sürüklenirken, alınan tedbirler sonrası araç kullanımı giderek azaldı. Böylece 2020’de devlete yüklenen fatura, işleten şirket adına 400 milyon TL olarak yansımıştır.
İBB Belediye Meclis Üyesi ve İyi Parti Yerel Yönetim Başkan Danışmanı Dr. Suat Sarı, araç sayısı için Avrasya Tüneli kullanım oranında her yıl yüzde 2 arttığı varsayıldığını ifade etti. Böylece ekonomik anlamda şirkete borçlu çıkan devletin bu borcu kapatması 2040 yılını bulacak. Bu da 20 yıllık uzun bir vade anlamına geliyor. Yapılan hesaplamalara göre 1 milyon 245 milyon dolar yatırım yapan şirket, sözleşme bitimine doğru tüneli kullanan araçlardan 2 milyon 590 milyon dolar kazanacak. Devletten aldığı araç sayısındaki garantiye baktığımızda ise bu rakamın 535 milyon liraya ulaştığı görülmektedir. Böylece şirketin toplam kazancı 3 milyar 120 milyon dolar olacaktır.
Devletin buradaki kazancı ise sözleşme gereği 25 milyon 125 bin yıllık araç kotasını geçildiğinde yüzde 30 geçiş bedeli kazanması. Ancak uygulanan zamlara ilişkin hesaplamalar yapıldığında bu kazanç söz konusu değil. Bu nedenle devletin uyguladığı zam politikasında geri adımlar atılmalı ve hatadan biran evvel dönülmelidir. ‘Mücbir Sebep’ kapsamında devletin şirketle olan Avrasya Tüneli sözleşmesinin feshedilmesi gerekliliğini dile getiren Sarı, firmanın kredi geri ödemesinin, asgari bir kâr marjı ile devlet tarafından karşılanması gerektiğini belirtti.