Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), tüketici kredilerinin artışını engellemek için mevcut olan zorunlu karşılıklarda değişikliğe gitti.
Bir dizi önlem alan TCMB zorunlu karşılık (ZK) hamlesine düzenleme getirdi. Buna göre; büyüme, enflasyon ve dış denge üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilecek tüketici kredilerinde değişikliklere gidildi. Bu düzenlemelerinin, büyümeyi destekleyecek verimli ve üretim odaklı sektörlere yönlendirilmesi; cari işlemler dengesinin olumlu etkilenmesinin ve finansal istikrarın desteklenmesi konularına katkı sağlayacağı belirtildi.
Buna göre yıllık reel kredi büyüme oranı yüzde 15 seviyesinin üzerinde bulunan bankalar, selektif sektörlere kullandırılan 2 yıldan uzun vadeli krediler ile 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri reel değişimlerinin tamamı büyüme oranı formülünün pay kısmından düşülerek hesaplanan uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 15 seviyesinin altında olması hâlinde ZK kullanabilecek.
Yıllık reel kredi büyüme oranı yüzde 15 seviyesinin altında olan bankalar ise beş yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri dışında kalan bireysel kredi reel değişiminin yüzde 75’lik oranı ve yabancı para nakdi kredilerin erken kapatılması veya vadesinden önce yapılandırılması amacıyla 9 Mart 2020 tarihinden itibaren kullandırılan lira cinsindeki kredilerinin tamamı büyüme oranı formülünün pay kısmından düşülerek hesaplanan uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 5 seviyesinin üstünde olması durumunda ZK teşviklerini kullanabilecekler.
Selektif sektörler neler?
Merkez Bankası hafta sonu, zorunlu karşılıklarda değişikliğe gidildiğini duyurdu. TCMB; A kısım kodunda yer alan selektif sektörlerin Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık olduğunu; B kısım kodunda yer alan sektörlerin Madencilik ve Taş Ocakçılığı olduğunu kaydetti.
C kısım kodunda alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması; üzümden şarap imalatı; elma şarabı ve diğer meyve şaraplarının imalatı, diğer damıtılmamış mayalı içeceklerin imalatı, bira imalatı, malt imalatı, tütün ürünleri imalatı faaliyetlerinin haricinde imalat sektörünün olduğunu kaydeden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına göre; D kısım kodunda Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı faaliyetleri, H kısım kodunda Ulaştırma ve Depolama, I kısım kodunda Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri, J kısım kodunda ise Bilgi ve İletişim faaliyetleri bulunuyor.
TCMB‘nin açıklaması şöyle:
Zorunlu karşılık oranları ve nema ödemelerini kredi büyümesi oranlarıyla ilişkilendiren zorunlu karşılık düzenlemesinde değişiklik yapıldı. Merkez Bankası, zorunlu karşılıkları, temel para politikası aracı olan kısa vadeli faiz oranlarını destekleyici, makro ihtiyati bir araç olarak esnek ve etkin bir şekilde kullanmaya devam etmektedir.
Son dönemde tüketici kredilerindeki belirgin artışın, büyüme kompozisyonu, enflasyon ve dış denge üzerinde yaratabileceği etkiler ile yabancı para nakdi kredilerin erken kapatılması veya vadesinden önce yapılandırılması amacıyla kullandırılan Türk lirası kredilerin kredi büyümesinde yol açtığı artış dikkate alınarak mevcut zorunlu karşılık düzenlemesinde bazı değişiklikler yapılmasına karar verilmiştir.
Bu çerçevede, yıllık reel kredi büyüme oranı;
Yüzde 15’in üzerinde olan bankalar için; selektif sektörlere kullandırılan 2 yıldan uzun vadeli krediler ile 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri reel değişimlerinin tamamı büyüme oranı formülünün pay kısmından düşülerek hesaplanan uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 15’in altında olması,
Yüzde 15’in altında olan bankalar için; 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri dışında kalan bireysel kredi reel değişiminin %75’i ve yabancı para nakdi kredilerin erken kapatılması veya vadesinden önce yapılandırılması amacıyla 9 Mart 2020 tarihinden itibaren kullandırılan Türk lirası kredilerin tamamı büyüme oranı formülünün pay kısmından düşülerek hesaplanan uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 5’in üzerinde olması,
durumunda zorunlu karşılık teşviklerinden yararlanılabilecektir.
Selektif sektörler, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE) çerçevesinde aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
| Kısım Kodu | Tanım |
| A | Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık |
| B | Madencilik ve Taş Ocakçılığı |
| C | İmalat
(11.01-Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması, 11.02-Üzümden şarap imalatı, 11.03-Elma şarabı ve diğer meyve şaraplarının imalatı, 11.04-Diğer damıtılmamış mayalı içeceklerin imalatı, 11.05-Bira imalatı, 11.06-Malt imalatı ve 12-Tütün ürünleri imalatı hariç) |
| D | Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı |
| H | Ulaştırma ve Depolama |
| I | Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri |
| J | Bilgi ve İletişim |
Yeni uygulamanın, kredi arzının tüketimden ziyade sürdürülebilir büyümeyi destekleyecek verimli ve üretim odaklı sektörlere yönlendirilmesine, cari işlemler dengesinin olumlu etkilenmesine ve finansal istikrarın desteklenmesine katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.
Söz konusu değişiklikler, tesisi 20 Mart 2020 tarihinde başlayacak olan 6 Mart 2020 tarihli yükümlülük döneminden itibaren geçerli olacaktır.
Kamuoyunun bilgisine sunulur.